Rzymianie byli bardziej zwięźli od Greków pod względem miłości.
Amicitia – przyjaźń, związek przyjaźni, przymierze.
Amor – greckim odpowiednikiem jest Eros, miłość zmysłowa. [Amor od tyłu to Roma – określenie Rzymu, przypadek?]
Caritas – oznacza zarówno odpowiednik miłości agape [altruistyczna, miłość-dar od Boga], jak i szacunek, wysoką cenę.
Diligo, dilectus – wybierać, poważać, lubić; kochany, ceniony. Tego kogo się kocha, tego się wybiera. Często ten rodzaj miłości jest określeniem Bożej miłości oraz występuje w Pieśni nad pieśniami.
Owidiusz, Sztuka kochania
Dzieło rzymskiego poety żyjącego na przełomie I w.p.n.e / I w.n.e. W utworze tym przedstawia jak zdobyć ukochaną/ukochanego. Czytając je należy pamiętać, że Rzymianie nie słynęli z moralności. Zamiast opisać samo dzieło napiszę kilka cytatów [link do całości można znaleźć na końcu wpisu, w bibliografii]:
„Sztuką jest kierować okręt przez oceanu otchłanie. Sztuką — jazda na rydwanie. Sztuką jest też miłowanie…”. [Jeżeli chodzi o naukę sztuki miłosnej to bardziej od Owidiusza polecam E. Fromma].
„Wino czyni serce tkliwym. Miłość duszę opromienia… Wino i miłość — to płomień rozpalony śród płomienia. Aby sądzić o piękności, bezpieczniej poczekać do dnia. Noc i wino — źli doradcy. Zwodniczy ma blask pochodnia”.
„Zbadaj grunt przez słodki liścik. Donieś o twej duszy stanie. Niech tysiące komplementów wyśpiewa jej twe kochanie. Najuniżeńszymi prośby błagać się wybraną godzi. Nie wstydź się prosić, gdy prośba nawet gniew bogów łagodzi”.
„Niechaj prostą, niechaj szczerą będzie waszych serc wymowa — omijajcie wszystkie sztuczne i nienaturalne słowa”.
„Kto uchodzi przed kobietą, ten ją kusi, ten ją nęci, kto się jej narzuca — zwykle bywa przedmiotem niechęci”.
„Bądź miłym, będziesz kochanym. Łącz ciała i duszy piękno, albowiem zalety ducha nawet czasu się nie zlękną. […] Studiuj sztuki i nauki. Piękno ducha nie przeminie. Ulisses dzięki wymowie zawojował dwie boginie”.
„Grzeczność, serdeczność, uprzejmość przenika do serca ludzi. A zgryźliwość i kłótliwość powszechną nienawiść budzi. […] Miłe słowo bywa pokarmem miłości”.
„Czyń — co ci uczynić każe. Płacze? Płacz udawaj rzewny. Śmieje się? Pękaj ze śmiechu. Co powie — powtarzaj za nią. Przecz — czemu jej usta przeczą. Chwal — co chwalą, gań — co ganią… Trzymaj nad nią parasolkę. W ciżbie toruj lubej drogę. Pod stopy jej złóż kobierzec. Obuj lub rozzuj jej nogę…”.
„Gdy miłujemy — znosimy najstraszniejsze niewygody: długie marsze, ostre zimy, ciężkie noce, srogie chłody”.
„Jeżeli pragniesz zachować na długo miłość twej pani, chwal to wszystko, co w niej widzisz, chwal i to, co widzisz na niej. […] Podziwiaj jej uczesanie, czy fryzuje się żelazkiem, czy na poły dzieli włosy boskim jaśniejące blaskiem. Pochwal w tańcu jej ramiona, chwal jej głos — gdy pieśni nuci, a skoro je skończy śpiewać, niech cię to serdecznie smuci…”.
„Przyzwyczaj do siebie lubą. Znaczy to ogromnie dużo […]. Niech cię widzi bezustannie. Niech nic prócz ciebie nie słyszy. Niech twój obraz dniem i nocą ukochanej towarzyszy. Lecz gdyś jest pewien, że tęskni do tkliwej miłości twojej, oddal się… Twe oddalenie niechaj ją zaniepokoi. Niech odpocznie… […] Lecz niech twoja nieobecność nie dłuży się nieopatrznie. Luba o tobie zapomni i o innym myśleć zacznie”.
„Nie tak straszny jest odyniec, gdy kły toczy rozszalałe, ani żmija nadepnięta, ni lwica, gdy karmi małe… Jako zdradzona kobieta”.
„Moc miłości to potężny środek, który rany goi, troski koi lepiej nad wszelkie mikstury”.
„Nie wytykaj swojej lubej nigdy nigdzie żadnej wady. Będziesz mi niezmiernie wdzięczny, jeśli posłuchasz tej rady. […] Dla rozlicznych wad kobiecych miano cnót znaleźć nietrudno. […] Wyrazisz się w uniesieniu, że powiewna i anielska, o innej kobiecie, która chuda jest jak śmierć angielska. […] Nie pytaj jej nigdy jeno: «Cudna, żyjesz od ilu lat? Jaki narodziny twoje miał zaszczyt widzieć konsulat?»”.
„Cnota jest przecież kobietą ze stroju oraz imienia. Nic dziwnego, że kobiety blaskiem swoim opromienia”.
„Płyną lata jako fale… Woda nie wraca do źródła. Kobiety, co dziś są piękne, jutro będą — stare pudła”.
„Wykwint, smak i elegancja najpiękniej niewiastę zdobi. Niech zawsze staranna ręka uczesanie wasze robi”.
„Piękna winna umieć tańczyć, grać w szachy i rzucać kości. Niech zna tysiąc gier… Zabawa bywa początkiem miłości”.
„Najpiękniejszą twarz zniekształca gniewu zajadłość przeklęta. Słodycz cechuje człowieka, a zaś gniew — dzikie zwierzęta. […] Pycha również jest szkodliwa. Niech twe oczy opromienia słodycz… Duma budzi wzgardę”.
Cytaty po łacinie [także biblijne]
Jak się powie coś po łacinie to brzmi to mądrze, a jak będzie to związane z miłością to już mądrość do kwadratu. Starałam się wybrać jednozdaniowe cytaty, a obok zamieściłam tłumaczenie.
„Alius est Amor, alius Cupido”. Co innego miłość, co innego namiętność.
„Amantes amentes”. Kochający-szaleniec. / Ten kto kocha, jest szalony.
„Amantium irae amoris integratio”. Gniew kochanków wzmacnia [ich] miłość.
„Amare humanum est, humanum ignoscere est”. Rzeczą ludzką jest kochać, rzeczą ludzką jest przebaczać.
„Amicus optima vitae possessio”. Przyjaciel to największy skarb w życiu.
„Amore et melle et felle est fecundissimus”. Miłość jest pełna miodu i jadu.
„Amor omnia vincit et nos vincamur Amori”. Miłość zwycięża wszystko i my dawajmy się zwyciężać miłości.
„A nullo diligitur, qui neminem diligit”. Przez nikogo nie jest kochany, kto nikogo nie kocha.
„Audax ad omnia femina quae vel amat vel odit”. Zdolna do wszystkiego jest kobieta, która kocha lub nienawidzi.
„Audi Izrael Dominus Deus noster Dominus unus es diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota fortitudine tua”. Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił. (Pwt 6, 4-5)
„Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet”. Jutro pokocha ten, kto nie kochał nigdy, ten, kto kochał, jutro pokocha.
„Nunc autem manet fides spes caritas tria haec maior autem his est caritas”. Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość – te trzy: z nich zaś największa jest miłość. (1 Kor 13,13)
„Simulatio amoris peior odio est”. Udawanie miłości jest gorsze od nienawiści.
„Qui amant ipsi sibi somnia fingunt”. Ci, którzy kochają, sami sobie tworzą sny.
Bibliografia:
Biblia Wulgata, https://www.biblestudytools.com/vula/1-corinthians/13.html, [można wyszukać także inne fragmenty biblijne].
Owidiusz, Sztuka kochania, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/sztuka-kochania.html