Przedstawię tylko niektóre z 25 miłosnych opowieści opisanych przez Roberta Stenberga. Psycholog zaprezentował zarówno pozytywne jak i negatywne opowieści pokazując tym samym różne odcienie miłości.
Opowieść o nauczycielu i uczniu
Opowieść o nauczycielu i uczniu bazuje na asymetrii. Jeden z partnerów pełni rolę nauczyciela wyjaśniającemu drugiemu świat, niektóre zagadnienia, natomiast druga strona to uczeń, który słucha i podporządkowuje się. Osoby, które są w takim związku najczęściej starają się to ukryć, aby nie zostać źle ocenionym przez środowisko.
Największa potencjalna zaleta polega na tym, że dwie osoby realizują role, w których czują się dobrze. Jednak istnieje sporo wad w takim związku jak chociażby próby ukrycia swojej relacji w kręgu innych osób lub też zmęczenie rolą, którą się pełni, najczęściej to uczniowie są niezadowoleni.
Opowieść o poświęceniu
We wszystkich intymnych związkach zdarza się, że partner musi coś poświęcić dla drugiej osoby. Natomiast w opowieści o poświęceniu jedna z osób tworzących związek wielokrotnie i konsekwentnie poświęca się lub sądzi, że się poświęca, dla partnera żywiąc bezkrytyczne uwielbienie. Dawanie siebie jest elementem napędzającym miłość, a dana osoba nie czuje się w pełni szczęśliwa, jeśli nie jest stroną głównie dającą, a nie biorącą.
Opowieść o poświęceniu może przynosić szczęście w związkach, jeśli oboje partnerzy są zadowoleni z ról, jakie odgrywają, zwłaszcza jeśli oboje się poświęcają (zazwyczaj w różnych sferach). Istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia tarć, jeśli partnerzy odgrywają role, których świadomie nie chcieliby grać, ale które podświadomie jednak ich pociągają.
Opowieść o policjancie i podejrzanym
Osoby, które snują opowieść o policjancie, myślą tak jak stróże prawa, a nie jak zwyczajni policjanci. Postrzegają wszystko w czarno–białych barwach będąc pewni, że reprezentują oni dobro.
Policjanci w związkach uważają za swój obowiązek wprowadzać w życie prawa, które według nich wywodzą się z prawa naturalnego lub zasad współżycia społecznego, ale które zazwyczaj są w istocie ich własnym tworem. Mogą one lepiej lub gorzej odpowiadać prawom obowiązującym w danej społeczności.
Osoba, która angażuje się w taki związek, może nie mieć świadomości tego, na co się zdecydowała, do czasu aż sprawy wymknął się spod kontroli. Policjant może ustanowić kary za naruszenie praw, a w sytuacji, gdy uzna, iż nastąpiło rażące ich pogwałcenie, bezpieczeństwo partnera może być zagrożone.
W związkach, podobnie jak w policji, granica między egzekwowaniem a łamaniem prawa zaczęła się zamazywać, a stróż prawa, który ma zbyt wiele władzy, może zacząć te prawa łamać.
Zasadniczą cechą opowieści o policjancie i podejrzanym jest to, że jedno z partnerów nieustannie nadzoruje drugie. Ten nadzór wykracza poza zwyczajne zainteresowanie zajęciami drugiej osoby i przekracza granice rozsądnej troski o nią. To nadmierne zainteresowanie wynika z na pozór nie dającej się stłumić potrzeby kontrolowania, która osadza partnera w poniżającej roli – w roli, w której prawie nie liczy się to, co tak naprawdę ów partner robi.
Opowieść o kolekcji
W tej opowieści partnera wybiera się tak, by pasował do większej kolekcji, niczym moneta, znaczek pocztowy albo widokówka. Jeden z partnerów zachowuje się z rezerwą do drugiego, niczym właściciel do swojej kolekcji. Inne składniki kolekcji zbieracza mogą być traktowane tak samo jak ten partner albo i nie. Co więcej, partner dokonujący wyboru wcale nie musi uświadamiać sobie istnienia tych innych elementów.
Osoby kolekcjonujące mogą umawiać się z kilkoma osobami równocześnie, nie wierzą bowiem, że jeden partner da im wszystko co potrzebują, dlatego chcą mieć wybór.
Opowieść o domu i ognisku domowym
W opowieści o domu i ognisku domowym dom jest centrum związku. Jeden z partnerów lub obydwoje poświęcają sporo czasu aby był w jak najlepszym stanie. Czasami dom przysłania cały świat, a partnerzy zaniedbują swój własny związek.
Mieszkanie staje się najważniejsze pochłania czas, pieniądze i myśli osób, które snują tę opowieść. Warto zauważyć, że istnieje cienka granica między zwykłym przywiązaniem do domu, a przeniesieniem uczuć z drugiej osoby na dom.
Jeżeli dwie osoby pełnią rolę gospodarza mogą być zadowolone ze związku. Jednak, gdy jedna osoba pełni rolę gospodarza to druga (mieszkaniec) może czuć się pominięta.
Obiektem zainteresowania wcale nie musi być dom, równie dobrze pasuję na tę rolę zwierzę domowe, luksusowe auto.
Zaletami związku są dobre warunki mieszkaniowe, czy unikanie dzięki temu stresu. Potencjalną wadą jest natomiast zaniedbanie związku i skupienie się na materialnej sferze życia.
Opowieść o podróży
W opowieści o podróży bohaterowie traktują miłość jak podróż, w którą wybierają się oboje. Ważną jej cechą jest położenie nacisku nie tylko na cel, ale na to, jak dotrzeć do owego miejsca. Ludzie tacy stworzyli swój związek, by cieszyć się ze wspólnego podróżowania, a nie obsesyjnie kierować się ku jakiemuś określonemu miejscu, do którego mają nadzieję na koniec dotrzeć.
Opowieści o podróży często sprawdzają się, jeśli oznaczają proces powstawania. Gdyby para rzeczywiście dotarła kiedyś do celu, który sobie wyznaczyła, partnerzy prawdopodobnie zaczęliby się nudzić i potrzebowaliby albo nowego celu, albo nowego związku. Ponieważ tematem opowieści jest podróżowanie, przybycie do celu raczej powoduje problemy, niż stanowi ostateczny cel czy stadium związku.
Najważniejszą cechą opowieści o podróży jest traktowanie miłości jako wędrówki odbywanej przez dwoje ludzi. Tkwi w niej ogromny potencjał sukcesu, jeśli tylko para zgadza się co do drogi, tempa wędrówki, a może także co do celu.
Opowieść o ogrodzie
W tej opowieści związek jest postrzegany jako ogród, który trzeba stale pielęgnować. Jedno z partnerów lub oboje mocno wierzą, że ich związek przetrwa i będzie rozkwitał, tylko pod warunkiem że będą o niego dbać, jeśli nie pozwoli mu się zarastać zielskiem czy atakować ogrodowym szkodnikom.
Największą zaletą opowieści o ogrodzie jest uznanie ważności pielęgnowania związku. W żadnej innej opowieści element troski nie jest tak wyraźny.
Najważniejszymi wadami jest późniejszy brak spontaniczności oraz nuda, a także ryzyko popadnięcia w przesadę. Związek może bowiem przysłonić cały świat. Należy wiedzieć kiedy pozwolić samej naturze zadbać o resztę.
Opowieść historyczna
W opowieści historycznej teraźniejszość jest w znacznej mierze określana przez przeszłość. Pary, które snują taką opowieść, traktują teraźniejszość jako nagromadzenie wydarzeń z przeszłości i uważają, że przeszłość trwa w teraźniejszości.
Tacy ludzie szczególnie chętnie gromadzą albumy ze zdjęciami i nagrania wideo z ważnych imprez, sporządzają drzewa genealogiczne albo ograniczą się do historii ich własnego związku.
W drugim przypadku będą zainteresowani w równym stopniu drzewem genealogicznym potencjalnych partnerów, jak samymi partnerami. Mogą być na przykład niezmiernie dumni, że oni albo partnerzy są potomkami jakiegoś słynnego rodu, albo też mogą się wstydzić jakiegoś przodka.
Największą zaletą opowieści historycznej jest możliwość zapamiętywania szczęśliwych chwil i wykorzystywania tych wspomnień, by przetrwać trudniejsze momenty. Opowieść historyczna może także pomóc partnerom umieścić w szerszym kontekście to, co w danej chwili wydaje się katastrofą, a dzięki temu zrozumieć, że ten kataklizm wkrótce straci na znaczeniu albo stanie się w ogóle nieistotny.
Największą wadą jest ryzyko obarczenia dawnymi porażkami, wypominanie błędów, przez co konflikt może być przeżywany ponownie.
Opowieść naukowa
W opowieści naukowej ludzie uważają, że miłość należy zrozumieć, przeanalizować i rozłożyć na czynniki pierwsze. Lubią analizować co się dzieje w ich związku i poświęcają dużo czasu na wyjaśnianiu tego.
Osoby opowiadające tę opowieść analizują zachowanie swoje i innych oraz starają się wyciągać wnioski. Może jednak zdarzyć się tak, że skupiając się na relacjach innych zaniedbują swoje. Wiele osób zastanawia się nad swoimi relacjami, jednak naukowcy poświęcają na analizę dużo czasu i zazwyczaj nie pozwalają sobie na spontaniczność. Bardzo ważna jest dla nich potrzeba zrozumienia.
Największą zaletą jest możliwość prawdziwego wglądu w swój związek i uczynienie go lepszym.
Niebezpieczeństwem jest źle postawiona hipoteza przez co związek się pogorszy. Ponadto osoby będące w związku z naukowcem mogą nie być zadowolone, że są obiektem badań i analiz. Należy także uważać na brak spontaniczności.
Przykładem opowieści naukowej może być, ale nie musi, próba stworzenia wzoru na związek.
Opowieść teatralna
W opowieści teatralnej jedno lub dwoje partnerów odgrywa role jak w teatrze. Ich zachowanie jest zaplanowane i kiedy zaczną grać z dużym prawdopodobieństwem będzie można przewidzieć jak będą się zachowywać. W niektórych związkach partnerzy, którzy wiedzą na co się decydują mogą być zadowoleni z relacji, jednak najczęściej związek oparty na scenariuszu kończy się rozczarowanie i poczuciem niesprawiedliwości. Dzieje się tak wtedy, gdy osoba odgrywająca rolę widza dowiaduje się, że zachowanie drugiej osoby było ściśle zaplanowane.
A jaka jest Twoja opowieść?
Bibliografia:
Sternberg R. J., Miłość jest opowieścią, przeł. T. Oljasz, Poznań 2001.
